////Почитувани родители на деца со АСН,
Ви подготвивме водич како да постапувате ако се посомневате дека вашето дете има аутистичен спектар на нарушување (АСН).
1. Следете го развојот на детето
Обрнете внимание на следниве знаци (особено во првите 2 години):
2. Разговарајте со педијатарот
3. Побарајте проценка од стручни лица
Контактирајте со:
Детски психијатар (на пр. во Заводот за ментално здравје „Младост“ – Скопје)
Дефектолог
Клинички психолог
Логопед
4. Не чекајте дијагноза за да започнете со стимулација
Работете дома на говор, комуникација и интеракција преку игри;
Воспоставете рутина и визуелна поддршка (слики, табли со знаци);
Побарајте помош од логопед или дефектолог, дури и пред официјална дијагноза;
5. Запишете ги промените и однесувањето
Водете дневник со одредени ситуации и реакции на детето;
Овој материјал ќе им помогне на стручњаците да направат подобра проценка.
6. Побарајте поддршка
Разговарајте со други родители (на пр. преку МНЗА, ФБ групи или други родителски здруженија);
Не сте сами – раната интервенција прави голема разлика!
7. Првичен шок и прифаќање
Слободно изразете ги емоциите – шокот и стравот се нормални реакции.
Разговарајте со семејството и блиските – објаснете што е аутизам, без срам или стигма.
Побарајте прва поддршка од семеен лекар или педијатар кој ќе ве упати понатаму.
8. Дијагноза:
Институции што вршат дијагноза во Македонија:
Завод за ментално здравје на деца и младинци – Скопје (познат како „Младост“)
Клиника за психијатрија – УКИМ, Скопје
Завод за рехабилитација на слух, говор и глас – Скопје
Дефектолошки, психолошки и логопедски центри (приватни), како што е ГАСПАР центарот со 4 објекти во Скопје.
Се вклучуваат следниве стручњаци:
9. Изработка на индивидуален образовен план
По дијагнозата, детето има право на Индивидуален образовен план (ИОП) преку училиштето или градинката.
Соработувајте со специјални едукатори и психолози во установите.
10. Терапии и интервенции (достапни кај нас)
11. Едукација и инклузија
12. Права од социјална заштита и финансиска поддршка
13. Поддршка за семејството
14. Долгорочно планирање
15. Воспоставување на дневни центри за возрасни
Во Македонија, воопшто нема специјализирани дневни центри за возрасни со аутизам. Потребни се:
а. Работна инклузија и заштитени работни места
б. Поддршка за независно или полунезависно живеење
в. Правна и социјална заштита
Родителите/старателите треба да се информираат за можноста за старателство, законски застапници, социјална поддршка, итн.
Среќни Велигденски празници!
Претседател на МНЗА
//The connection between autism and nutrition is a fascinating and complex area of study. Research highlights several key aspects:
MSSA President
//Почитувани Општинари,
Една општина може да преземе многу чекори за да го подобри квалитетот на услугите и животот на децата и лицата со аутизам. Еве неколку препораки:
Психолошка поддршка за семејствата: Организирање на работилници за родителите за подобро разбирање на аутизмот и справување со предизвиците, поддршка за семејствата и децата преку психолози и советници.
4. Рехабилитација
Со посветено планирање и имплементација, општината може значително да го подобри квалитетот на животот на лицата со аутизам и нивните семејства.
Со усвојување на проактивен и инклузивен пристап, општините можат значително да го подобрат квалитетот на животот на лицата со аутизам и да поттикнат поприфатлива и поподдржлива заедница.
Претседател на МНЗА
//Почитувани колешки и колеги, драги родители на децата со АСН,
Светскиот ден за подигање на свеста за аутизмот е ден посветен на подигање на свеста, поттикнување, разбирање, прифаќање и чествување на животите и придонесите на лицата со АСН. Денес, ние ја осветлуваме убавината на различноста, важноста на прифаќањето и моќта на вклучувањето во општеството.
Аутистичниот спектар на нарушување е невроразвојна состојба која влијае на тоа како поединците го перцепираат светот и како комуницираат со другите. Се проценува дека 1 од 32 луѓе во САД се во спектарот ‒ бројка што нагласува како аутизмот е суштински дел од нашата глобална заедница. Аутизмот не е нешто што треба да се „поправа“ или „излечи“; туку, тоа е поинаков начин на доживување на светот ‒ доказ за богатството на човековата различност.
Патување до свесност и прифаќање
Светскиот ден за подигање на свеста за аутизмот не е само подигање на свеста, туку се работи за за нивно прифаќање и силно општествено дејствување. Предолго, стереотипите и недоразбирањата ги обликуваа наративите околу аутизмот, создавајќи бариери за поединците од спектарот. Денес, и секој ден, мора да се посветиме на рушење на овие бариери. Станува збор за препознавање на уникатните способности, таленти и перспективи што луѓето со аутизам ги носат со себе.
Ние сме инспирирани од поединци со АСН кои се истакнуваат во нивните определби – без разлика дали се во академската заедница, уметностите, технологијата или како првенци во застапувањето и претприемништвото. Овие лица нè потсетуваат дека аутизмот не е ограничување, туку тоа е спектар на неограничен потенцијал. Нивните успеси се доказ за тоа што може да се постигне кога има разбирање, можности и поддршка.
Ние не можеме да ги игнорираме предизвиците кои сè уште постојат. Многу семејства се соочуваат со пречки при навигација во образовните системи, пристап до здравствена заштита и пронаоѓање инклузивни работни места. Аутизмот не е состојба која одговара на сите. Потребите на поединците многу варираат, а нашите системи мора да го одразуваат тоа со што ќе бидат прилагодливи, инклузивни и сочувствителни.
Улогата на заедницата
Градењето на навистина инклузивно општество бара сите нас – доктори по медицина, специјални едукатори и рехабилитатори, психолози, социјални работници, креатори на политики, работодавци, здравствени работници и другите членови на заедницата, да работиме заедно. Родителите и старателите неуморно се залагаат за своите најблиски. Наставниците и терапевтите со својата посветеност им помагаат на учениците со аутизам да го откријат својот потенцијал. Работодавците кои го ценат невродиверзитетот даваат пример на другите, создавајќи средини каде секој може да напредува.
Но, вклученоста не застанува на училиштата или на работните места. Започнува во нашите домови, населби и пошироки општествени кругови. Треба да обезбедиме дека секој поединец, без оглед на неговите способности, треба да има чувство на припадност и почит од страна на заедницата. Вклучувањето значи препознавање на вредноста на различните перспективи и нивно прифаќање како силни страни.
Важноста на дејствувањето
Секој од нас има своја улога. Додека размислуваме за овогодинешната тема – Унапредување на невродиверзитетот и целите за одржлив развој на ОН – нека нè инспирира да преземеме акциони чекори:
Исто така, од витално значење е да се подигне гласот на лицата со АСН во секој разговор. Нивните искуства и приказни не се само вредни, туку тие се од суштинско значење за обликување на политики, практики и ставови.
Порака за надеж
На лицата со аутизам да им порачаме: Видени сте. Вие сте ценети. Вие внесувате неверојатна длабочина и перспектива на нашиот свет. Вашите придонеси се важни, а ние сме посветени на создавање општество каде што ќе бидете почитувани и поддржани за да ги остварите вашите соништа.
За семејствата и старателите, вие сте хероите на ова патување. Вашата љубов, трпение и истрајност нè инспирираат сите нас. Знајте дека вашите напори прават длабока разлика во животите на вашите најблиски и во нашите заедници.
За застапниците и сојузниците, вашите гласови го засилуваат повикот за вклучување и еднаквост. Да ја продолжиме оваа работа заедно, знаејќи дека промената е можна и дека сме посилни кога стоиме обединети.
Додека го осветлуваме светот во сино денес, да се потсетиме дека свесноста е само почеток. Вистинскиот напредок лежи во разбирањето, прифаќањето и преземањето значајни активности за да се отстранат бариерите и да се создадат нови можности. Дозволете ни да се обврземе да го направиме секој ден можност да изградиме општество кое ги слави разликите, ја негува различноста и им дава моќ на сите да напредуваат. Ви благодариме што ни се придруживте на ова патување. Заедно, да изградиме посветла, поинклузивна иднина за сите.
Претседател на МНЗА
